S
ENSTİTÜMÜZDE ANKARA ÜNİVERSİTESİ DİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİ DEKAN VEKİLİ PROF. DR. LEVENT KAYAPINAR TARAFINDAN “OSMANLI DÖNEMİNDE ANADOLU’DAN BALKANLARA TÜRK GÖÇÜ VE İSKÂNI” KONULU ÇEVRİMİÇİ KONFERANS GERÇEKLEŞTİRİLDİ.
Enstitümüz, 4 Haziran 2021 tarihinde “Osmanlı Döneminde Anadolu’dan Balkanlara Türk Göçü ve İskânı” başlıklı çevrimiçi konferansta konuşmacı olarak Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Levent Kayapınar’ı ağırladı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Çağdaş Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı olarak da görev yapan Prof. Dr. Levent Kayapınar Ortaçağ ve Bizans Tarihi üzerinde Türkiye’deki önde gelen tarihçiler arasında yer almaktadır. Prof. Dr. Levent Kayapınar’ın ayrıca Osmanlı dönemi Balkan Tarihi, Bizans ve Yunanistan tarihi ve Osmanlı akıncı aileleri konusunda Türkçe, İngilizce, Bulgarca ve Yunanca yazılmış çok sayıda makalesi ve kitapları bulunmaktadır. Çevrimiçi konferans, Balkan Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. İbrahim Kelağa Ahmet’in açılış konuşması ile başladı.
Konferansa Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yüksel Topaloğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Çağdaş Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Esin Ozansoy, Enstitümüz Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Günşen ve Trakya Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı Doç. Dr. Nurten Çetin’in yanı sıra öğretim üyeleri, araştırma görevlileri ve çok sayıda öğrenci katıldı.
Konferansa Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yüksel Topaloğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Çağdaş Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Esin Ozansoy, Enstitümüz Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Günşen ve Trakya Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı Doç. Dr. Nurten Çetin’in yanı sıra öğretim üyeleri, araştırma görevlileri ve çok sayıda öğrenci katıldı.
Prof. Dr. Levent Kayapınar oldukça kapsamlı ve zengin arşiv kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmış olan ve bir buçuk saat süren sunumuna başlamadan önce Trakya Üniversitesi ve Balkan Araştırma Enstitüsü’nün edindiği Balkan misyonu gibi kendisinin de bir Balkan “sevdası” olduğunu ve bundan vazgeçemediğini ifade etti. Prof. Dr. Levent Kayapınar konuşmasının başlangıcında Balkanlarda Türk varlığına ilişkin birçok tez olmasına rağmen söz konusu coğrafyada Türklerin varlığını M.S. 4.-5. yüzyıla kadar götürmenin mümkün olduğunu belirterek Prof. Dr. Kemal Karpat’ın “Türkler, Balkanlarda Slavlardan daha kadim bir millettir” sözüne atıfta bulundu.
Bugün Balkan coğrafyasının büyüklüğünün yaklaşık olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin toprak büyüklüğüne yakın olduğunu belirten Prof. Dr. Levent Kayapınar, 15. yüzyıl sonunda Osmanlı Defterlerinde Balkan kelimesinin her ne kadar güncel Balkan yarımadasını ifade etmese de Balkan dağını belirtmek için kullanıldığını söyledi. Türklerin Balkanlara iskânına ilişkin Osmanlı kayıtlarında yer alan bilgilerden örnek veren Prof. Dr. Levent Kayapınar, Rodop dağlarının her iki tarafında yaşayan Yörük gruplarını adlandırmak için Tanrıdağı adından istifade edilerek Tanrıdağı Yörükleri isminin kullanıldığını belirtti. Osmanlı’nın Balkanlara, daha önceki Türk kavimlerinden farklı olarak, akınlar düzenleyip geri çekilmeden ziyade stratejik olarak yerleşme, burayı vatan tutma anlayışıyla hareket ettiğini ve bunu da Anadolu’dan Balkanlara Türk kökenlileri yerleştirerek yaptığını söyledi. Ayrıca Balkan tarih yazımında Balkan Türkleri ile ilgili karşıt tezlere değinen Prof. Dr. Levent Kayapınar, çağlar boyunca Balkan coğrafyasına gelen ve yerleşen Türk boylarını arşiv kaynaklarında yer alan bilgiler doğrultusunda aktardı.
Sunumunda Osmanlı kaynaklarının yanı sıra Bizans kaynaklarına da değinen Prof. Dr. Levent Kayapınar, Karadeniz’in kuzeyinden gerçekleşen Türk göçünden sonra Anadolu’dan Balkanlara yapılan göçün Anadolu Selçuklu dönemi, Beylikler Dönemi ve Osmanlı döneminde gerçekleştiğini ve Türklerin Balkanlardaki varlığının bu dönemlerinin en isabetli tespitinin Polonyalı Türkolog Tadeusz Kowalski’den geldiğini belirtti. Dobruca Türklerinin Türkçesi üzerine hazırladığı çalışmasında Kowalski’nin filolojik olarak üç dil katmanına rastladığını ifade etti. Bu katmanlardan ilkinin İslam öncesi ve sonrası Kuzey Türkçesi, ikincisinin Selçuklu dönemi Anadolu Türkçesi ve sonuncusunun ise Osmanlı dönemi Türkçesi olduğunu ve bu sonuçların Türklerin Balkan coğrafyasındaki tarihi ile de uyum içinde olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Levent Kayapınar, Osmanlı öncesi, Aydınoğlu Umur Bey’in 1345 Trakya seferi örneğini vererek bölgede Osmanlı öncesi Türk boylarının bulunduğunun Bizans tarihçisi Kantakuzenos tarafından da teyit edildiğini ifade etti. Osmanlı ve Bizans kaynaklarında “Türk” “Yörük” gibi kelimelerin kullanımından örnekler verdi. Türklerin Balkan coğrafyasına iskânına ilişkin aslında benzer bilgilerin Aşıkpaşazâde, Oruç Bey ve Neşri gibi önemli Osmanlı tarih yazarlarının çalışmalarında da yer aldığını ifade etti. Ayrıca bu konuda Bizans ve Osmanlı tarihi üzerine uzmanlaşmış yabancı tarihçilerin araştırma ve çalışmalarına da değinen Prof. Dr. Levent Kayapınar, konuşmasında kullandığı sunum görselleri ile Osmanlı’nın Fatih Sultan Mehmed’e kadar izlediği iskân politikası hakkında hem Osmanlı arşiv belgelerinden hem de Bizans kaynaklarından yararlanarak oldukça detaylı bir anlatımda bulundu. Ayrıca Türklerin Anadolu’dan Balkanlara yaptığı sistematik göç ve iskân siyaseti sayesinde Balkanlarda günümüze kadar ulaşan Türkçe konuşan Müslüman nüfusun oluştuğunu, Türkçe kökenli on binlerce yerleşim biriminin bulunduğunu vurguladı. Anadolu’dan Balkanlara giden din adamlarının kurdukları tekke, zaviye ve vakıflar yoluyla Balkanlarda İslam dininin yerleştiğine dikkat çekti. Hanedan üyeleri, akıncı beyleri, devlet ümerası ve halkın girişimleri ile gerçekleştirilen imar faaliyetleri ile Osmanlı Medeniyetinin maddi kültürel varlıklarının da oluşturulduğunu belirttikten sonra Prof. Dr. Levent Kayapınar, bu eserlerin pek çoğunun hala Balkanlardaki sanat eserlerinin en önemli gruplarından birini oluşturduğunun altını çizmiş oldu.
İki buçuk saat boyunca devam eden konferans, soru-cevap bölümüyle sona erdi.
Ek Resimler
Bu içerik 10.06.2021 tarihinde yayınlandı ve toplam 374 kez okundu.
