ENSTİTÜMÜZDE DOÇ. DR. NİLÜFER ERDEM TARAFINDAN “KARAMANLILAR: ANADOLULU ORTODOKS TÜRKLER” KONULU ÇEVRİMİÇİ KONFERANS GERÇEKLEŞTİRİLDİ.

Enstitümüz, “Karamanlılar: Anadolulu Ortodoks Türkler” başlıklı çevrimiçi konferansta İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Nilüfer Erdem’i ağırladı. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsünde öğretim üyesi olarak görev yapan Doç. Dr. Nilüfer Erdem birçok çalışmasında Yunanca kaynak kullanması nedeniyle alanında Türkiye’de birkaç isimden biridir. Doç. Dr. Nilüfer Erdem, Sorularla Karamanlılar Anadolulu Ortodoks Türkler başlıklı son kitap çalışmasından hareketle sunumunu gerçekleştirdi. Önemli bir katılımın olduğu program Balkan Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. İbrahim Kelağa Ahmet’in açılış konuşması ile başladı. Konferansa Rektörümüz Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu’nun yanı sıra  öğretim üyeleri, araştırma görevlileri ve öğrenciler katıldı.

 

Sunumunun başında Doç. Dr. Nilüfer Erdem Karamanlıların Osmanlı millet sistemi içerisinde Türk dilli, Türkçe konuşmaları ve Türkçe dışında başka hiçbir dil bilmemeleri nedeniyle ayrı bir konuma sahip olduklarını belirtti. Kendilerinin de diğer Ortodoks topluluklardan farklı olduklarının bilincine sahip olduklarını söyleyen Doç. Dr. Nilüfer Erdem, Karamanlıca kaynaklara bakıldığı zaman kendilerini “Anadolulu Hıristiyanlar”, “Anadolulu Ortodoks Hıristiyanlar” olarak adlandırdıklarını ve kendilerini diğer Rum milleti içerisinde apayrı bir yere koyduklarını söyledi. Ağırlıklı olarak Karamanoğlu Beyliği’nin bulunduğu ve oldukça geniş bir coğrafyada yaşayan Karamanlıların kökeni hakkında Türk ve Yunan tezlerine değinen Doç. Dr. Nilüfer Erdem, kendisi de bir Karamanlı olan Evangelia Balta’nın ileri sürdüğü Yunan tezinin gerçekliğine ilişkin olarak araştırmaya muhtaç bir tez olduğu görüşünü de ifade etti.

 

Karamanlılarla ilgili eserlerin ancak 18. yüzyıl itibarıyla karşımıza çıktığını söyleyen Doç. Dr. Nilüfer Erdem, Karamanlılarda Türk kültürüne ait pek çok iz gördüğünü dile getirdi. Örnek olarak da ata kültü dediğimiz ataların kabirlerini ziyaret etmek, türbelerini ziyaret etmek gibi geleneğin çok belirgin olduğunu belirtti. Aynı şekilde Müslüman Türklerde olduğu gibi çaput bağlama geleneğinin ve eski Türklerde olan ateş kültünün Karamanlılarda da var olduğundan bahsetti. Doç Dr. Nilüfer Erdem Karamanlılarda aslında pek çok eski Türk geleneğinin Hıristiyanlıkla harmanlanarak ortaya çıktığını da ekledi. Öte yandan Türk halk kültüründe olduğu gibi kuyruklu yıldızın Karamanlılar tarafından da uğursuz bir öğe olarak kabul edildiğini hatta Mübadelenin Karamanlılar tarafından kolay bir süreç olmadığını ve bunun kabul edilebilir bir şey olmadığını ve aslında Karamanlıların Anadolu’da kalmayı çok istediklerini de belirtti. Çünkü onlar için Anadolu memleket anlamına gelmekteydi.

 

19. yüzyıla kadar birçok Karamanlının Türkçe isimler taşıdıklarını söyleyen Doç. Dr. Nilüfer Erdem, zamanla ekonomik nedenlerle içlerinden kıyı bölgelerine göç etmek zorunda kalanlar olduğunu ve onların diğer Ortodoks cemaat içerisinde daha iyi bir konuma gelebilmek için Yunanca isimler almaya başladıklarını söyledi. Özellikle Amerikan misyonerlerin Karamanlılara yönelik faaliyetlerini de irdeleyen Doç. Dr. Nilüfer Erdem, Karamanlı din adamların bundan rahatsız olduklarını belirtti. Yine 19. yüzyıl itibarıyla Karamanlıca neşriyatta din dışı eserlerin yayınlanmaya başladığını ifade eden Doç. Dr. Nilüfer Erdem, Karamanlıların dinsel metinlere bakıldığında Yunanca Theos, yani Allah kelimesi yerine Türkçe “Allah” ve “Rab” kelimelerini kullandıklarını söyledi.

 

Kendilerini daima Türk toplumunun bir parçası olarak gören Karamanlıların hiçbir zaman mübadeleye tabii olacaklarına inanmadıklarını ifade eden Doç. Dr. Nilüfer Erdem, Karamanlıca yayın yapan gazetelerin de bile kendilerini Türk olarak tanımlayan yazıların varlığından bahsetti. Dolayısıyla mübadele kapsamında topraklarını terk etmek zorunda kalan birçok Karamanlının ilk defa Yunan asıllı birileriyle karşılaşması ise Mersin’den bindikleri gemideki mürettebatla olmuştur. Yunanistan’a gittikten sonra birçok Karamanlının Yunanca bilmemesi nedeniyle ciddi zorluklar yaşadığını ifade eden Doç. Dr. Nilüfer Erdem, genellikle toplu şekilde yerleştirildiklerini ve yerleştikleri yerlerde kendi geleneklerini yaşatmaya devam ettiklerini ve buralara Anadolu’daki kendi yerleşim yerlerinin, köylerinin isimlerini de verdiklerini söyledi. Doç. Dr. Nilüfer Erdem günümüzde üçüncü nesil Karamanlıların Yunan toplumuna adapte olduğu gerçeğini kabul etmek gerektiğini söyleyerek sunumunu tamamladı.