ENSTİTÜMÜZDE PROF. DR. NECDET HAYTA TARAFINDAN “200. YILINDA MORA İSYANI VE YUNANİSTAN’IN BAĞIMSIZLIĞI” KONULU ÇEVRİMİÇİ KONFERANS GERÇEKLEŞTİRİLDİ.

Enstitümüz, “200. Yılında Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Bağımsızlığı” başlıklı çevrimiçi konferansta Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türk Tarih Kurumu Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Necdet Hayta’yı ağırladı. Prof. Dr. Necdet Hayta Türk-Yunan ilişkileri, Ege Adaları sorunu, Balkan Savaşları ve diplomatik boyutu, Türk basın tarihi, Türk eğitim tarihi ve tarih eğitimi gibi alanlardaki çalışmalarıyla tanınmaktadır. Önemli bir katılımın olduğu konferans programı Balkan Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. İbrahim Kelağa Ahmet’in açılış konuşması ile başladı. Konferansı Trakya Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileri dışında farklı üniversitelerden ve şehirlerden katılımcılar da izledi.

Prof. Dr. Necdet Hayta konuşmasının ilk kısmında Mora Yarımadası’nın stratejik konumundan, yarımadanın Osmanlı hakimiyetinden önceki durumundan, Osmanlı egemenliğine giriş sürecinden ve Osmanlı Devleti’nin bölgede izlediği iskân siyasetinden bahsetti ve Osmanlı Devleti’nin Mora’da uyguladığı hoşgörü politikasını vurguladı.

Konuşmasının devamında 1821 yılında başlayan Mora İsyanı’nın ortaya çıkışında Avrupa devletlerinin izledikleri politikaların ve Fransız İhtilâli fikirlerinin etkilerini ve Filiki Eterya Cemiyeti ile Patrikhane’nin rollerini değerlendiren Prof. Dr. Necdet Hayta, isyanın sonuca ulaşmasında Avrupa devletlerinin desteğinin büyük rol oynadığını belirtti. Bu desteğin verilmesinin sebepleri arasında siyasî amaçların dışında eski Yunan kültürüne duyulan hayranlığın yani Filhelenizm düşüncesinin de etkili olduğunu ifade etti. Prof. Dr. Necdet Hayta, isyanın başarıya ulaşması için Avrupa’da kurulan komiteler, toplanan yardımlar, yapılan propagandalar, Lord Byron gibi Batılı Filhelenlerin faaliyetleri ve Mora’ya gelen gönüllüler ile ilgili de ayrıntılı bilgi verdi.

Osmanlı Devleti’nde yaşanan isyanlar içinde en uzun sürelisi ve planlısı olanının Mora  İsyanı olduğunu belirten  Prof. Dr. Necdet Hayta, isyanın kısa sürede büyüyerek Türklere yönelik bir katliama dönüştüğünü söyledi. Bu konuda, katliamlara şahitlik eden Avrupalıların hatıralarına ve Batılı tarihçilerin görüşlerine yer verdi. Prof. Dr. Necdet Hayta, Osmanlı Devleti’nin isyanı bastırma çabalarının, İngiliz, Fransız ve Rus gemilerinden oluşan donanmanın 1827 yılında Navarin’de Osmanlı donanmasını yakması ve Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesiyle sonuçsuz kaldığını ve 3 Şubat 1830’da İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalanan Londra Protokolü ile Yunanistan’ın bağımsızlığının ilan edildiğini de sözlerine ekledi.

Prof. Dr. Necdet Hayta konuşmasının son kısmında, Mora’da isyanın başlamasından önceki Müslüman nüfusun isyan sonunda yok olduğunu belirtti ve bu konuda David Howarth, William St. Clair gibi Batılı yazarların görüşlerinden örnekler verdi. Ayrıca, isyan başladığında Osmanlı Devleti’nin idarî, askerî ve ekonomik açıdan iyi durumda olmadığını ancak isyanın sonucunu Avrupalı devletlerin belirlediğini söyledi. Prof. Dr. Necdet Hayta konuşmasını, Mora’da Türklere yapılan katliamın unutturulmaya çalışıldığını, Yunanistan’ın Birinci Dünya Savaşı sonunda Avrupa devletlerinin desteğiyle Anadolu’yu işgal ettiğini ve Mora İsyanı’nda yaşanan katliamların burada da yaşandığını ve Batı’nın Yunanistan’ın emellerine günümüzde de destek vermeye devam ettiğini ifade ederek tamamladı.

Konferans, dinleyicilerin Prof. Dr. Necdet Hayta’ya sorular yöneltmesinin ardından sona erdi.